ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το 82% των μουσικών παρουσίασε κατά την καριέρα τους κάποιο πρόβλημα υγείας που στο 76% επηρέασε αρνητικά την απόδοσή τους.
Ανήκει στα 5 πιο επικίνδυνα επαγγέλματα με 22% μεγαλύτερη θνητότητα από το γενικό πληθυσμό (Stenbach).

Επίσης ο Wolfe (1989 Μ PerfArt) αναφέρει ότι το επάγγελμα του μουσικού συγκαταλέγεται στα 5 πιο επικίνδυνα επαγγέλματα για διανοητικές ασθένειες.

Μόνο στις ΗΠΑ υπάρχουν 40 κλινικές για μουσικούς. Υπάρχουν επίσης στη Γερμανία, Αυστραλία. Το 75% αν θεραπευθεί εγκαίρως επιστρέφει στην εργασία. Το 1/3 όμως σταματά την καριέρα διότι έρχεται αργά (Mayo clinic USA).

Α) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1874. Stone μελέτησε τη σχέση πνευστού οργάνου και εμφυσήματος λόγω της πίεσης του αέρα που ασκείται στα πνευμόνια.

1861. Duchene αναφέρει μυοσκελετικά άλγη στο άνω άκρο σε πιανίστες (περιγραφή συνδρόμου υπέρχρησης).

1873. Vance αναφέρει την έλλειψη ελέγχου κίνησης σε πιανίστα χωρίς πόνο (δυστονία).

1885. Ο Forbes κάνει επέμβαση απελευθέρωσης του 4ου με 5ου δακτύλου σε πιανίστες για να μην κουράζονται.

1888. Gowers αναφέρει τον πόνο και την ʽκράμπα του μουσικούʼ κυρίως σε πιανίστες και λιγότερο σε βιολιστές, τρομπετίστες (δυστονία).

1932. Βιβλίο του K. Singer με θέμα ʽασθένειες και θεραπεία του μουσικού επαγγέλματοςʼ. Ασχολήθηκε με σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα των μουσικών.

1967-1983. Άρθρα σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά με θέματα υγείας για τους μουσικούς όπως η απώλεια δοντιών στους πνευστούς (Porter 1967 στο British Dental Journal), η απώλεια της ακοής, προβλήματα αναπνευστικής λειτουργίας.

1977. Henson γράφει βιβλίο για τη νευρολογία της μουσικής. Αυτή είναι η αρχή της Ιατρικής της Μουσικής.

1983. Brandfonbrener (USA) και Fry (Αυστραλία) θεμελιώνουν με ειδικές μελέτες, άρθρα και συνέδρια την ιατρική της μουσικής.

Β) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ

Τα προβλήματα υγείας των μουσικών μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1) ΤΑ ΣΩΜΑΤΙΚΑ και 2) ΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ

1) ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΜΟΥΣΙΚΩΝ
Τα σωματικά προβλήματα με τη σειρά τους χωρίζονται σε 2 ομάδες:

Ι) τα μυοσκελετικά (ορθοπεδικά) και

ΙΙ) τα γενικά (νευρολογικά, αναπνευστικά, δερματολογικά, ακοολογικά, οπτικά).

Ι) Τα μυοσκελετικά διακρίνονται σε:

1) Δυσλειτουργίες του μυοσκελετικού συστήματος.

2) Σύνδρομα παγίδευσης νεύρου.

1) Οι δυσλειτουργίες του μυοσκελετικού περιλαμβάνουν:

α) τα σύνδρομα υπέρχρησης (γάγγλια, τενοντίτιδες, όπως η επικονδυλίτιδα, ο παγωμένος ώμος, σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου, το triggering). Ο μουσικός λαμβάνει ακραίες θέσεις για πολλή ώρα και επαναλαμβάνει την ίδια κίνηση χιλιάδες φορές. Πιο συχνό σε γυναίκες.

Τα αίτια δημιουργίας είναι οι εξής προδιαθεσικοί παράγοντες:

Ι) ενδογενείς. Περιλαμβάνουν την ανατομία του σώματος του μουσικού χαλαρότητα αρθρώσεων (αδύναμοι μυς), στυλ και επίπεδο παιξίματος.

ΙI) εξωγενείς. Χρόνος, ένταση παιξίματος, μέγεθος και σχήμα οργάνου, προηγούμενες κακώσεις, αλλαγές ρεπερτορίου-δασκάλου και λάθη τεχνικής.
β) εκφυλιστική νόσο των αρθρώσεων (κροταφογναθική, φαλαγγοφαλαγγικών)

γ) Οσφυαλγία-αυχεναλγία με μυϊκό άλγος και στη συνέχεια εκφύλιση.

2) Τα σύνδρομα παγίδευσης νεύρου (20%). Τα περιλαμβάνουν το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, παγίδευση ωλενίου νεύρου, παγίδευση κερκιδικού νεύρου, σύνδρομο θωρακικής εξόδου.

ΙΙ) Τα γενικά

1) Οι διαταραχές της κινητικής λειτουργίας που περιλαμβάνει την εστιακή δυστονία που είναι αδυναμία ελέγχου κίνησης λόγω της ταυτόχρονης σύσπασης αγωνιστών-ανταγωνιστών μυών, χωρίς να παρεμβάλλεται ο φυσιολογικός μηχανισμός αναχαίτισης. Δεν υπάρχει πόνος αλλά ο μουσικός δεν μπορεί να εκτελέσει τη συγκεκριμένη κίνηση. Αίτια άγνωστα άλλα πιθανολογείται η πολύωρη εξάσκηση (μόνο σε επαγγελματίες που μελετούν πολλές ώρες), ψυχολογική πίεση και στρες. Στους πιανίστες εμφανίζεται στο 4ο και 5ο δάκτυλο στους έγχορδους στο 3ο, 4ο, 5ο δάκτυλο, τα χείλη στους πνευστούς.

2) Προβλήματα ακοής-όρασης. Μετά από 20 έτη 42% μείωση ακοής.

3) Δερματολογικά προβλήματα από το νικέλιο που προκαλούν αλλεργίες π.χ. χειλίτιδα κλαρινίστα, λαιμός του βιολιστή, στήθος και γόνατο του τσελίστα, πηγούνι φλαουτίστα. Ο κάλλος στα δάκτυλα του βιολιστή, τσελίστα. Ερπητικές λοιμώξεις στα χείλη των πνευστών.

4) Αναπνευστικά προβλήματα στους πνευστούς, όπως είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
2) ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ

Προσωπικότητα του μουσικού (KempBulletin 1981).

Στα άκρα είναι οι χάλκινοι πνευστοί και τα κρουστά που βλέπουν τους εαυτούς τους αθλητικούς, σίγουρους και εξωστρεφείς. Στο άλλο άκρο είναι οι έγχορδοι και ξύλινοι πνευστοί που βλέπουν τους εαυτούς εσωστρεφείς, ανασφαλείς, μη αθλητικούς. Οι υπόλοιποι είναι στη μέση. Οι πιανίστες είναι εξωστρεφείς συντηρητικοί και υπάκουοι ( Lipton, Builione).

Στη συμφωνική ορχήστρα το τρακ της σκηνής από 24-63%. Κατάθλιψη 17%, προβλήματα ύπνου 14%, άγχος 13% και πονοκέφαλος 10% (MiddlestadtFishbein 1989).

Στρεσογόνοι παράγοντες για τους επαγγελματίες μουσικούς είναι ο αποχωρισμός από την οικογένεια (43%), ακανόνιστες ώρες εργασίας (45%), μονοτονία πρόβας (43%), μουσικά ταξίδια (42%) (Steptoe 1987 BrJPsychol). Οι αντίστοιχοι για τους φοιτητές είναι η αβεβαιότητα εύρεσης εργασίας (80%), ο επαγγελματικός ανταγωνισμός (51%), πισώπλατα χτυπήματα συμφοιτητών (42%) και οι ακανόνιστες ώρες (20%).

Ο Salmon (MedPerfArt 1990) αναφέρει ότι ο σωστός όρος για το άγχος είναι ΄Αγχος μουσικής εκτέλεσηςʼ. Αιτίες τρακ στη σκηνή είναι:

1) Η αυτοκριτική. Αρνητικές σκέψεις που έχουν σχέση κυρίως με παλιές αρνητικές κριτικές που έχει δεχθεί ο μουσικός στο παρελθόν.

2) Αντιμαχόμενη σχέση με το όργανο. Η ψυχολογική πίεση της τελειότητας διότι νοιώθουν ότι κρίνονται προσωπικά για τυχόν λάθη.

3) Έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης κατά τη μουσική εκτέλεση. Αποπροσωποποίηση(Kaplan 1969) ή λάθος εαυτός (Winnicott 1971) από το φόβο της κριτικής παίζουν μόνο με ένα μέρος του εαυτού τους.

4) Ανεπαρκής προετοιμασία.

5) Αίσθηση εκτός ελέγχου. Τρόμος, ταχυπαλμία. Αντιμετώπιση με τον εστιασμό όπου ο μουσικός τοποθετεί τον εαυτό του νοερά πίσω από το κέντρο και γίνεται παρατηρητής των δρώμενων.

6) Δυσφορία στην επικοινωνία με το ακροατήριο. Η δυναμική της ντροπής (Mayman 1974) διότι εκτίθεται στο κοινό και νοιώθει γυμνός.

7) Έλλειψη αυτογνωσίας. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, αδύναμη αίσθηση ταυτότητας του ατόμου.


Γ) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥΣ

Α) Από τον Μουσικό

1) Ανεπαρκής φυσική κατάσταση

2) Γενετικοί παράγοντες. Ανατομικές ιδιομορφίες.

3) Κακή στάση σώματος

4) Στάση σώματος για την εκτέλεση του οργάνου

5) Ηλικία Μουσικού

6) Το στρες

7) Ανεπαρκής αποκατάσταση παλαιότερου τραυματισμού

Β) Από το όργανο

1) Ποιότητα οργάνου

2) Βάρος οργάνου

3) Αλλαγή οργάνου

4) Η πίεση του οργάνου στο σώμα του Μουσικού

Γ) Από τη μελέτη

1) Σφάλματα κατά τη μελέτη

2) Απότομη αύξηση των ωρών μελέτης

3) Αλλαγή δασκάλου

4) Αλλαγή ρεπερτορίου

5) Ο αριθμός των επαναλαμβανόμενων κινήσεων

Δ) Άλλοι παράγοντες

1) Το στρες

2) Οικονομική ανασφάλεια

3) Ανταγωνισμός

4) Εξωμουσικές δραστηριότητες στρεσογόνες

5) Συνθήκες περιβάλλοντος (φωτισμός, θερμοκρασία, υγρασία, καρέκλα)

6) Οι μεγάλες νευρο-μυοσκελετικές ικανότητες που απαιτούνται για τη μουσική εκτέλεση

7) Έλλειψη ενημέρωσης

Δ) ΠΡΟΛΗΨΗ

1) Ενημέρωση-Πληροφόρηση. Τόσο σε δασκάλους όσο και σε γονείς. Οι δεύτεροι πρέπει να ξέρουν ότι πρέπει να έχουν την ευαισθησία μιας λογικής ισορροπίας, ανάμεσα στις δικές τους επιδιώξεις και τις διαθέσεις και ικανότητες του παιδιού. Οι δάσκαλοι πρέπει να ξεπεράσουν το ταμπού του μυστικισμού.

2) Ζέσταμα. Ξεκινά από αργά η μελέτη και προχωρά στα γρήγορα. Χρειάζεται όμως και σωματικό ζέσταμα και όχι μόνο μουσικό, με διατατικές ασκήσεις και αύξηση θερμοκρασίας τοπικά στα χέρια π.χ. σε πιανίστες.

3) Διαλείμματα. Χαλαρώνουν οι μεγάλες και μικρές μυϊκές ομάδες από την ένταση και η αυτοσυγκέντρωση. Ποικίλλουν χρονικά από 2 λεπτά ως 2 και 3 ώρες.

4) Ρυθμός μελέτης. Σταδιακή αύξηση της μελέτης για πρόληψη τραυματισμού και αποδοτικότερη μελέτη.

5) Εξωμουσικές δραστηριότητες. Χρειάζεται προσοχή για να μην αυξάνει την κούραση π.χ. ο βιολιστής με κομπιούτερ και ο πιανίστας με το τένις.

6) Εναλλαγή περιεχομένου. Η επανάληψη των στερεότυπων κινήσεων αυξάνει την πιθανότητα του τραυματισμού. Γι αυτό χαλαρώνει μυϊκά και αναπνέουν σωστά με άλλα κομμάτια.

7) Νοερή μελέτη. Είναι καλύτερη η απόδοση όταν συνδυάζεται σωματική με νοερή μελέτη σε όλες τις πολυσύνθετες κινητικές δεξιότητες.

8) Κίνηση-Στάση Σώματος- Αναπνοή. Αlexander- Feldenkrais για σωστή στάση και αναπνοή.

9) Έλεγχος οργάνου και βοηθητικά εξαρτήματα. Βοηθούν τη σωστή εργονομία μοιράζοντας σωστά το βάρος του οργάνου.

10) Σωματική άσκηση. Δυναμώνει το σώμα και χαλαρώνει από την αυτοσυγκέντρωση.

11) Ανατομία σε σχέση με το μουσικό όργανο. Η γνώση της ανατομίας έχει σαν αποτέλεσμα καλύτερη κατανόηση και αντίληψη της προτεινόμενης τεχνικής.

12) Έλεγχο του στρες. Τεχνικές χαλάρωσης και αυτοσυγκέντρωσης.

Ε) ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Εύρεση του αιτίου από το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Η θεραπεία περιλαμβάνει :

α)ανάπαυση και β) αποκατάσταση.

Στην οξεία φλεγμονώδη φάση ανάπαυση του μέλους, φυσικοθεραπεία, νάρθηκες αντιφλεγμονώδη και αεροβική γυμναστική με σωματικές ασκήσεις για ενδυνάμωση και ψυχολογικούς λόγους. Επίσης διόρθωση στάσης σώματος και τεχνικές χαλάρωσης (Yoga, Alexander). Μόλις ο ασθενής δεν πονά (μπορεί να χρειαστεί αναμονή ως 12-18 μήνες) αρχίζει η αποκατάσταση με την κλίμακα μελέτης του Norris (ICSOM 1993)

πηγή  http://yannisioannou.blogspot.gr/2009/05/blog-post.html