Θεραπευτική άσκηση: Τι είναι και ποιοι οι στόχοι της

Η άσκηση και η φυσική δραστηριότητα ήταν ανέκαθεν σημαντικά "συστατικά" καλής υγείας. Επιπλέον, υπάρχουν σήμερα σοβαρές επιστημονικές ενδείξεις σε όλες τις έρευνες των τελευταίων δεκαετιών σε διάφορους τομείς πως η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας σχετίζεται με την παρουσία χρόνιων και σοβαρών νοσημάτων καθώς και ότι η άσκηση στη σωστή "δοσολογία" συμβάλει σημαντικά ως συμπληρωματική θεραπεία ή ως μέτρο πρόληψης. 

Τα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ της άσκησης
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το 2015 σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα βρέθηκε πως η άσκηση  βοηθάει τόσο στην διαχείριση της νόσου όσο και στην βελτίωση της γενικής υγείας των ασθενών. 

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως στο  ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO 2018) που διεξήχθη στο Μόναχο,  οι διαπιστώσεις των επιστημόνων επιβεβαιώνουν τη θετική δράση της άσκησης τόσο σε ασθενείς στα αρχικά στάδια της νόσου όσο και σε αυτούς με μεταστατικό καρκίνο και δείχνουν ξεκάθαρα ότι τα συμπτώματα της νόσου περιορίζονται και ελέγχονται καλύτερα σε όσους ασκούνται παρά σ’ αυτούς που δεν ασκούνται.  

"Όλα τα παραπάνω στοιχεία μας δείχνουν ξεκάθαρα πως η άσκηση είναι μονόδρομός όχι μόνο ως μέσω πρόληψης των διάφορων ασθενειών αλλά και ως ένα ισχυρό συμπληρωματικό όπλο στον αγώνα αυτό" σχολιάζει ο Ιωάννης Πέννας, Γενικός Διευθυντής του Exercise is Medicine Greece. "Η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών αλλά και η αύξηση της λειτουργικότητας τους, έχει αντίκτυπο σε μια σειρά παραγόντων, κοινωνικών, ψυχολογικών αλλά και οικονομικών. Με την πρόσφατη αναγνώριση της ως συμπληρωματική θεραπεία από το ΚΕΣΥ και την δημοσίευση των κατευθυντήριων γραμμών "Guidelines” από το Υπουργείο Υγείας, περνάμε σε μία άλλη διάσταση καθώς ανοίγει και ο δρόμος της συνταγογράφησης αυτής προκείμενου η  άσκηση να πάρει την θέση που της αρμόζει. Τέλος να σημειωθεί πως στο εξωτερικό η θεραπευτική άσκηση ήδη συνταγογραφείται σε Αγγλία, Σκωτία, Γερμανία και ΗΠΑ".

Παγωμένος ώμος

Ο Παγωμένος Ώμος, αφορά το 2% έως 3% του πληθυσμού, με τη πλειοψηφία να είναι γυναίκες ηλικίας 40 έως 60 ετών. Στη πραγματικότητα πρόκειται για μια κατάσταση αγνώστου αιτιολογίας, η οποία χαρακτηρίζεται από βαθμιαίο, προοδευτικό και επώδυνο περιορισμό των κινήσεων του ώμου σε όλους τους άξονες κίνησης, που μπορεί να αποκατασταθεί αυτόματα σε κάποιο βαθμό μετά από μήνες ή χρόνια, φυσικά παραμένουν τα αποτελέσματα της μακροχρόνιας δυσκαμψίας, όπως είναι η μυϊκή ατροφία κ.α.

Για την αποφυγή σύγχυσης ο όρος «παγωμένος ώμος» χρησιμοποιείται για την βασική ιδιοπαθή κατάσταση που αναφέρθηκε προηγουμένως, ενώ ο όρος «δευτεροπαθής προσκολλητική θυλακίτιδα» χρησιμοποιείτε σε περιπτώσεις όπου σχετίζονται με άλλες παθολογικές αιτίες. Κάθε περίπτωση πρέπει να διερευνάται αν πρόκειται για κλασσική περίπτωση «παγωμένου ώμου» (πρωτοπαθές) , ή είναι το αποτέλεσμα υποβόσκουσας συστηματικής πάθησης ή ανατομικής διεργασίας (δευτεροπαθές). Και στις δυο περιπτώσεις υπάρχει πόνος και περιορισμός στη κινητικότητα του ώμου. 

Στον Παγωμένο Ώμο η κάψα της άρθρωσης φλεγμαίνει και γίνεται δύσκαμπτη. Η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει ταινίες ιστού (συμφύσεις) μεταξύ των αρθρικών επιφανειών, ενώ ελαττώνεται το αρθρικό υγρό, που βοηθάει στην ομαλή κίνηση, λιπαίνοντας τις αρθρικές επιφάνειες, με αποτέλεσμα την προοδευτική μείωση των κινήσεων της άρθρωσης και τον πόνο.

ΟΜΑΔΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ:
Παρόλο που η ακριβής αιτιολογία είναι άγνωστη υπάρχουν κάποιοι επιβαρυντικοί παράγοντες που ευνοούν την πρόκληση Παγωμένου Ώμου:
Ø Ηλικία: Άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών κυρίως γυναίκες.Ø Διαβήτης: Για άγνωστο λόγο είναι περισσότερο συχνός σε ασθενείς με διαβήτη. Για τον λόγο αυτό εικάζεται ότι η εμφάνιση του Παγωμένου Ώμου έχει να κάνει με το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Δηλαδή ότι επιτίθεται εναντίον υγιών τμημάτων του σώματος – στη περίπτωση μας εναντίον του ινώδη θύλακα (κάψα) και του συνδετικού ιστού του ώμου.Ø Ακινητοποίηση της άρθρωσης του ώμου: Πιθανόν λόγω τραύματος, περιαρθρίτιδας, χειρουργείων στη περιοχή, η κάκωση στο πέταλο των στροφέων μυών του ώμου.Ø Συστηματική νόσος: Παθήσεις του Θυρεοειδή, καρδιολογικές παθήσεις, και Πάρκινσον. 
Σε κάθε περίπτωση όταν κάποιος νοιώσει πόνο στην άρθρωση του ώμου, που περιορίζει την κινητικότητα, πρέπει άμεσα να αναζητήσει βοήθεια.

ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΓΩΜΕΝΟΥ ΩΜΟΥ:
Υπάρχουν τρία βασικά στάδια:
1- Επώδυνο στάδιο: 
 Πόνος με τις κινήσεις.Ø
 Γενικευμένος πόνος που δεν μπορεί ναØ εντοπισθεί.
 Μυϊκός σπασμόςØ
 Επιδείνωση του πόνου τη νύκτα και στηØ ξεκούραση.
2- Περιοριστικό στάδιο:
 Λιγότερος πόνος.Ø
 Αυξημένη δυσκαμψία και περιορισμός των κινήσεων.Ø
Ø Μειωμένος πόνος τη νύκτα και στη ξεκούραση.
 Άβολη αίσθηση στις οριακέςØ κινήσεις του ώμου.
3- Στάδιο αποκατάστασης:
 Ελαττωμένος πόνος.Ø
 Προοδευτικά και αργάØ αύξηση του εύρους κίνησης της άρθρωσης.
 Αυτόματη αποκατάσταση, αλλά συχνάØ ατελής.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ:
Υπάρχει σημαντική δυσκολία στην εκτίμηση του προβλήματος καθώς πολλές παθολογικές καταστάσεις στον ώμο έχουν παρόμοια συμπτωματολογία, αιτίες και επιβαρυντικούς παράγοντες. Καλούμαστε να διαπιστώσουμε εάν τα προβλήματα προέρχονται από την άρθρωση ή από έξω-αρθρικούς παράγοντες. Περιορισμός στη ενεργητική κίνηση υπάρχει και στις δύο περιπτώσεις, ενώ ελάττωση της παθητικής κίνησης, που μπορεί να είναι επώδυνη, μας δείχνει αρθρική παθολογία. Αν ο ασθενής είναι σε θέση να χαλαρώσει και να επιτρέψει παθητική κίνηση σε πλήρες εύρος τότε το πρόβλημα είναι έξω-αρθρικό. Μπορεί να οφείλεται σε μυ, τένοντα ή στον θύλακα.




Σημαντικό ρόλο στην διάγνωση έχει η κλινική αξιολόγηση. Ελέγχονται οι ενεργητικές κινήσεις, παθητικά κινείται ο ώμος για να διαπιστωθεί το εύρος κίνησης της άρθρωσης, παρατηρούμε τη διάταξη της άρθρωσης, ελέγχουμε τη μυϊκή δύναμη, ψηλαφούμε ώστε να εντοπίσουμε περιοχές ευαισθησίας.
Ο ακτινολογικός έλεγχος θα μας δώσει τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε την κατάσταση των οστών. Η μαγνητική τομογραφία θα μας δώσει στοιχεία για τα υπόλοιπα μαλακά μόρια της άρθρωσης, ενώ δεν είναι απαραίτητη για την διάγνωση του παγωμένου ώμου.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ:
Η θεραπεία έχει τρεις βασικούς στόχους: α) ανακούφιση από τον πόνο, β) βελτίωση του εύρους κίνησης, γ) μυϊκή ενδυνάμωση.
 Για την ανακούφιση από τον πόνο χορηγείται από τον θεράποντα ιατρόØφαρμακευτική αγωγή, ενώ μπορεί να γίνει έγχυση κορτιζόνης στην άρθρωση. Επίσης μπορεί να γίνει διαδερμική έγχυση κορτιζόνης και ξυλοκαΐνης, με τη μέθοδο της ιοντοφόρεσης.
 Για τη βελτίωση του εύρους κίνησης εφαρμόζονται τεχνικές ήπιαςØ κινητοποίησης της άρθρωσης, καθώς επίσης τεχνικές Manual Therapy και Kinetic Control. Στόχος αυτών των τεχνικών είναι να αποκατασταθεί η φυσιολογική διάταξη της άρθρωσης, ώστε να διευκολυνθεί η φυσιολογική λειτουργικότητα των μυών και των συνδέσμων που την στηρίζουν, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η άρθρωση του ώμου χαρακτηρίζεται ως η άρθρωση των μαλακών μορίων, κάτι φυσιολογικό αν σκεφτεί κανείς ότι το 30% μόνο είναι η οστική επαφή, ενώ κατά 70% εξαρτάται από τη λειτουργικότητα των μαλακών μορίων.
 Στο πρόγραμμα αποκατάστασης ιδιαίτερο ρόλο έχει το μηχάνημα ΠαθητικήςØΚινητοποίησης του άνω άκρου (CPM). 




Ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χρήση αυτής της συσκευής, διεγείρει τα χονδροκύτταρα να παράγουν πρωτεογλυκάνες 4 (PRG4), ένα μόριο που βρίσκετε στο αρθρικό υγρό, με λιπαντικές και προστατευτικές του χόνδρου ιδιότητες, (osteoarthritis cartilage 2006).
 Πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης και ιδιοδεκτικότητας.Ø

Η διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου εύρους κίνησης είναι σημαντικό, ως εκ τούτου ο ασθενής θα πρέπει να συμμετέχει στην διαδικασία εκτελώντας το πρόγραμμα των ασκήσεων, που θα του υποδείξει ο φυσικοθεραπευτής, ενώ θα πρέπει να προσπαθεί να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες όπως και πριν. 

ΠΟΝΟΣ ΣΤΟΝ ΩΜΟ – ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Ο πόνος στον ώμο αποτελεί περίπου το 16% όλων των μύο-σκελετικών προβλημάτων, και είναι δεύτερος μετά από τον πόνο στην μέση. Χρόνιος πόνος στον ώμο χαρακτηρίζεται ο πόνος που διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες, ενώ η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της αιτίας που τον προκαλεί. Σε ασθενείς νεότερους των 40 ετών, η αστάθεια στην άρθρωση, και μέτριου βαθμού εκφυλισμός του τένοντα στο πέταλο των στροφέων μυών είναι περισσότερο συνηθισμένες αιτίες πόνου, όταν προσκολλητική θυλακίτιδα, γληνοβραχιόνια οστεοαρθρίτιδα, και μεγαλύτερος εκφυλισμός του τένοντα στο πέταλο των στροφέων μυών είναι περισσότερο συνηθισμένες αιτίες σε μεγαλύτερους ασθενείς.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
 Πόνος εντοπισμένος στην άνω – πρόσθια επιφάνεια τουØ ώμου, συνήθως αφορά την ακρωμιοκλειδική άρθρωση, ενώ πόνος στην πλάγια επιφάνεια (δελτοειδής μυς), δηλώνει παθολογία του πέταλου των στροφέων μυών. 
 Ο έλεγχος του εύρους κίνησης της άρθρωσης του ώμου, πρέπει πάντα ναØαξιολογείται, αλλά δεν απαιτείται ο έλεγχος παθητικού εύρους κίνησης, όταν είναι φυσιολογικό το ενεργητικό εύρος κίνησης. Απώλεια τόσο του ενεργητικού, όσο και του παθητικού εύρους κίνησης, υποδηλώνει είτε προσκολλητική θυλακίτιδα (παγωμένος ώμος), είτε οστεοαρθρίτιδα στην άρθρωση.
 Σε ασθενείς με χρόνιο πόνο στον ώμο, πρώτη επιλογή είναι η συντηρητικήØθεραπεία. Η στρατηγική της θεραπείας περιλαμβάνει διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων, κυρίως αυτών όπου τα χέρια λειτουργούν πάνω από το επίπεδο των ώμων. 
 Σε περιπτώσεις αστάθειας στην άρθρωση, συνίσταται επιπλέον ένα επιθετικόØπρόγραμμα ενδυνάμωσης.
 Σε περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας συνίσταται ήπιο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας,Ø σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να έχουμε επιδείνωση των συμπτωμάτων.
 Οι περισσότεροι ασθενείς με χρόνιο πόνο στον ώμο, ανταποκρίνονταιØ ικανοποιητικά στην συντηρητική θεραπεία, αλλά ο έντονος πόνος, και η παράταση των συμπτωμάτων αποτελούν κακή πρόγνωση.
 Ενδείξεις υπέρ ή κατά της χρήσης φαρμάκων στον χρόνιο πόνο είναιØ περιορισμένες.
 Σε παθολογία του πέταλου των στροφέων η φυσικοθεραπεία βοηθάει στην γρήγορηØ αποκατάσταση, και την μακροχρόνια λειτουργικότητα.

 Εγχύσεις κορτιζόνης στην άρθρωση είναι συνηθισμένες στην κλινικήØ αντιμετώπιση της παθολογίας του πέταλου των στροφέων, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις που να τις υποστηρίζουν.

Τι είναι η ψυχολογία της υγείας & πως συνδέεται με την Χρόνια Νόσο

Σημαντικές είναι οι επιπτώσεις των χρόνιων νόσων στην ψυχολογία των ασθενών, καθώς συχνά δεν τους επιτρέπουν να συνεχίσουν τη ζωή τους με τους ρυθμούς και τις συνήθειες που είχαν υιοθετήσει πριν νοσήσουν. Έρευνες έχουν καταδείξει ότι οι χρόνιες νόσοι οδηγούν σε υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, ενώ παράλληλα μειώνουν αισθητά την ικανότητα των ασθενών στον εργασιακό χώρο.

Οι συγκεκριμένοι ασθενείς συχνά υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση, φοβούνται για το μέλλον, χάνουν την ευχαρίστηση που απορρέει από τις καθημερινές δραστηριότητές τους και τελικά απομονώνονται από το κοινωνικό περιβάλλον.
Πέρα δηλαδή, από μια δυσάρεστη αισθητική/οργανική εμπειρία, η χρόνια νόσος είναι μια εμπειρία που επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ο "απεγκλωβισμός" από τον φαύλο κύκλο που προκαλεί στην ψυχολογία μπορεί να επιτευχθεί με τη διαχείριση της ασθένειας από τον ίδιο τον ασθενή, με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου υγείας.
Τι είναι η Ψυχολογία Υγείας;
Πρόκειται για έναν κλάδο της ψυχολογίας που ασχολείται με το πώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν και χειρίζονται την ασθένεια. Αποτελεί διεθνώς την πιο πρόσφατη εξέλιξη στην σφαιρική αντιμετώπιση του χρόνιου πάσχοντα, με στόχο την ιατρική του αποκατάσταση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Χρησιμοποιεί ως μέθοδο το γεφύρωμα μεταξύ της διχοτομίας «σώμα και μυαλό», προτείνοντας πρωταρχικό ρόλο στον τρόπο σκέψης για την ανεύρεση της αιτίας, αλλά και για τη θεραπεία της ασθένειας.
Η ψυχολογία υγείας αντιμετωπίζει τον ασθενή ολιστικά. Στόχος της είναι να απομακρυνθεί από το γραμμικό μοντέλο υγείας και ισχυρίζεται ότι η ασθένεια μπορεί να προκληθεί από ένα συνδυασμό παραγόντων:
• βιολογικών (π.χ. ιός)
• ψυχολογικών (π.χ. συμπεριφορές, πεποιθήσεις),
• Κοινωνικών (π.χ. απασχόληση).
Αυτή η προσέγγιση αντανακλά το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο υγείας και ασθένειας, το οποίο αναπτύχθηκε από τον Έγκελς (1977, 1980).
Ο ψυχολόγος υγείας ξεχωρίζει και επιλέγεται ως η πλέον κατάλληλη ειδικότητα στην αντιμετώπιση ιατρικών θεμάτων. Συμβάλλει αποτελεσματικά:
• Στην προώθηση και διατήρηση συμπεριφορών που αποδεδειγμένα κάνουν καλό στην υγεία του ατόμου ή αντίστοιχα την προσπάθεια διακοπής αρνητικών συμπεριφορών που κάνουν κακό στην υγεία, που οδηγούν σε χρόνιες παθήσεις (διαχείριση συναισθημάτων όπως άγχος, θυμό, θλίψη, απώλεια βάρους, αύξηση της άσκησης, διακοπή καπνίσματος, χρήσης αλκοόλ ή ουσιών, κλπ).
• Στην αξιολόγηση και την αντιμετώπιση ψυχοκοινωνικών παραγόντων στην αιτιοπαθολογία ιατρικών νοσημάτων (π.χ παχυσαρκία, κακοήθεια, καρδιοπάθεια, διαβήτης, νευρολογικά, γαστροεντερικά κλπ).
• Στην αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων που δημιουργεί μια ασθένεια (πχ. κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, οικογενειακά προβλήματα κλπ)
• Στην κατασκευή προγραμμάτων (health campaigns) για την προαγωγή, πρόληψη και αποκατάσταση της υγείας, σε συνεργασία με ιατρικά τμήματα, νοσοκομεία ή ιατρούς.
Η ψυχο-εκπαιδευτική προσέγγιση, η συμβουλευτική για θέματα υγείας αλλά και η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι θεραπευτικοί τρόποι που συνδυάζονται με την ιατρική θεραπεία με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και των ψυχολογικών επιδράσεων. Η αντιμετώπιση αυτή αφορά νοσήματα όπως:
• Ογκολογικά
• Καρδιολογικά
• Αυτοάνοσα νοσήματα
• Διαβήτη
• Παθήσεις με χρόνιο πόνο όπως ημικρανίες, πονοκέφαλο, οσφυαλγία-ισχιαλγιές κλπ
• Παχυσαρκία
• Κατάθλιψη, άγχος, φοβίες ως αντίδραση στην νόσο.
Μπορεί επίσης να αφορά στη μετεγχειρητική αποκατάσταση, στη διακοπή του καπνίσματος κλπ.
Σύμφωνα με το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο, η αναγνώριση της σκέψης, του συναισθήματος και της συμπεριφοράς του ασθενή σε σχέση με την νόσο του είναι ο πιο αξιόπιστος και αποτελεσματικός τρόπος, σε συνδυασμό με την ιατρική θεραπεία, για ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η ψυχολογία υγείας μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή:
• Να αλλάξει τον αρνητικό τρόπο σκέψης που προκαλεί μια χρόνια νόσος (πχ απαισιοδοξία για το μέλλον).
• Να διαχειριστεί τα έντονα συναισθήματα, όπως θλίψη, άγχος και θυμό.
• Να βάλει στόχους για το μέλλον, να ενθαρρυνθεί στην αποκατάσταση της κίνησης και του ρόλου του.
• Να δεχθεί τη διάγνωση και να προσαρμόσει ανάλογα τη ζωή του.
• Να θεραπεύσει τυχόν ψυχολογικές διαταράξεις που συχνά εμφανίζονται μαζί με τη νόσο, π.χ. φοβίες, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού κλπ.
• Να προετοιμαστεί ψυχολογικά πριν από αγχώδεις ιατρικές επεμβάσεις/εξετάσεις (π.χ χειρουργικές επεμβάσεις, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία κλπ.).
• Να επικοινωνεί με πιο αποδοτικό τρόπο τη ψυχική οδύνη που αισθάνεται στα μέλη της οικογενείας του.
• Να κατανοήσει τις πληροφορίες του ιατρού και των άλλων επαγγελματιών υγείας
• Να στηριχθεί και να συμμορφωθεί με ιατρικές συστάσεις, φαρμακευτική αγωγή και με την όποια θεραπεία.
• Να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε πρόβλημα σχετίζεται με την ασθένεια του.
Παράλληλα, ο ψυχολόγος υγείας μπορεί να βοηθήσει την οικογένεια να αντιμετωπίσει τις ψυχολογικές επιπτώσεις που έχει η διάγνωση της ασθένειας του αγαπημένου τους.
Η κάθε ασθένεια έχει διαφορετική επίδραση στον κάθε άνθρωπο και στο περιβάλλον του. Οπότε οι στόχοι του ψυχολόγου στο χώρο υγείας διαμορφώνονται διαρκώς και αναλόγως των αναγκών.

Τενοντίτιδα του Τενοντίου Πετάλου

Τενοντίτιδα Τενοντίου Πετάλου του Ώμου (ή Οξεία και Χρόνια Περιαρθρίτις) είναιπάθηση που εκδηλώνεται με δύο μορφές. Την Οξεία με εντονότατα κλινικά σημαία (πόνος, οίδημα, φλεγμονή, πυρετός, δυσκαμψία, αϋπνία από τον πόνο, κλπ) και τη Χρόνια (δυσκολία στην απαγωγή, λίγος πόνος και αντανάκλαση του πόνου στο βραχίονα).. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει και εναπόθεση αλάτων φωσφορικού ασβεστίου στο Βραχιόνιο. Οι οξείες περιπτώσεις Τενοντίτιδας του Τενοντίου Πετάλου χρειάζονται συνήθως θεραπεία με τοπική ένεση κορτιζόνης. Οι άλλες περιπτώσεις Χρόνιας Τενοντίτιδας του Τενοντίου πετάλου, αν και πιο ήπιες είναι και πιο ανθεκτικές στη θεραπεία και χρησιμοποιούμε αρκετές μεθόδους. Αρκετοί ασθενείς χρειάζονται εγχείρηση. Η καλύτερη διαθέσιμη μέθοδος σήμερα είναι ο αρθροσκοπικός υπακρωμιακός καθαρισμός ή αρθροσκοπική ακρωμιοπλαστική. 

Τι είναι το Τενόντιο Πέταλο του Ώμου

Μιά ομάδα 3 Μυών του Ωμου, ο Υπερακάνθιος, ο Υπακάνθιος, και ο Ελάσσων Στρογγύλος, (ορισμένοι συγγραφείς προσθέτουν και τον Υποπλάτιο) που εκτελούν την κίνηση της έξω στροφής και της απαγωγής, έχουν κοινή τενόντια κατάφυση στο Μείζον Βραχιόνιο όγκωμα με κοινό "Τενόντιο Πέταλο", τό οποίο φέρεται στή διεθνή βιβλιογραφία με τό όνομα Rotator Cuff, ελληνικά Τενόντιο Πέταλο  Ακριβώς πάνω από το Τενόντιο Πέταλο βρίσκεται σαν θόλος - αψίδα, ο Υπακρωμιακός Θύλακος (Subacromial Bursa) και πιο κάτω, ο Υποδελτοειδής Θύλακος (Subdeltoid Bursa). Συνήθως, όταν πάσχει μια ανατομική μονάδα, επηρεάζονται και πάσχουν και οι άλλες διπλανές της. Το σύμπλεγμα αυτό των Τενόντων συχνά υφίσταται τραυματισμούς ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις ή εναπόθεση κρυστάλλων Φωσφορικού Ασβεστίου (Ca3(PO4)2) με αποτέλεσμα τη δημιουργία οξέων ή χρόνιων Τενοντίτιδων στην περιοχή.

Κλινική εικόνα

Ο επώδυνος ώμος είναι κάτι πολύ συχνό στην ορθοπεδική. Τα συχνότερα αίτια που πονάει ο ώμος είναι η Αυχενική Ριζοπάθεια λόγω Δισκοπάθειας του Αυχένος (αντανάκλαση πόνου) και ακολουθεί η Τενοντίτιδα ή Τενοντοθυλακίτιδα του Τενοντίου Πετάλου.Η πάθηση αυτή εκδηλώνεται με δύο μορφές: 

• Tην Οξεία Τενοντίτιδα, με εντονότατα κλινικά σημαία (πόνος, οίδημα, φλεγμονή, πυρετός, δυσκαμψία, αϋπνία από τον πόνο, κλπ) και την
• Χρόνια Τενοντίτιδα(δυσκολία στην απαγωγή, υπακτωμιακή προστριβή, υπακρωμιακή εμπλοκή, λίγος πόνος και αντανάκλαση του πόνου στο βραχίονα).
• Ορισμένοι ασθενείς έχουν εναπόθεση αλάτων Φωσφορικού ασβεστίου στο Βραχιόνιο ενώ άλλοι δεν έχουν. Η εναπόθεση αυτή συμβαίνει συνήθως σε άτομα ηλικίας 25-50 χρόνων.
• Στην Οξεία ή και τη Χρόνια Τενοντίτιδα του Τενοντίου Πετάλου, πέραν της διογκώσεως του Τένοντος, συμμετέχει και ο Υπακρωμιακός Θύλακος (Subacromial Bursa) που επίσης διογκώνεται και προκαλεί προστριβή κάτω από το ακρώμιον της Ωμοπλάτης στην κίνηση της απαγωγής του ώμου. Στο φαινόμενο αυτό δόθηκε το όνομα «Σύνδρομο Υπακρωμιακή προστριβής» (Subacromial Impingement Syndrome), ενώ ουδόλως πρόκειται για ξεχωριστή πάθηση. Το παράξενο είναι ότι υπάρχουν ασθενείς με ασβεστοποιήσεις στον ώμο, ασυμπτωματικοί για πολλά χρόνια.

Γιατί πονάει υπερβολικά η περιαρθρίτιδα;

Η περιαρθρίτιδα του ώμου (οξεία ή χρόνια) οφείλεται σε βλάβη του Στροφικού Τενοντίου Πετάλου (rotator cuff) του Ωμου που απαρτίζεται από την συνένωση τεσσάρων τενόντων του υπερακανθίου, του υποακανθίου, του ελάσσονα στρογγύλου και του υποπλατίου. H βλάβη αυτή πολλές φορές συνδυάζεται με εναποθέσεις κρυστάλλων ασβεστίου, ορατών στην απλή ακτινογραφία (ασβεστοποιός περιαρθρίτιδα). Κλινικά χαρακτηρίζεται από έντονο φλεγμονώδη πόνο (ιδιαίτερα τις μεταμεσονύκτιες ώρες), δυσκαμψία και αϋπνία και στις χρόνιες περιπτώσεις από δυσκαμψία στη απαγωγή του ώμου, αντανάκλαση του πόνου στον βραχίονα με έντονη επιδείνωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Πρόκειται για μία εξαιρετικά επώδυνη αρθρίτιδα. Μέχρι σήμερα κανένας δεν είχε ερευνήσει τους λόγους που η αρθρίτιδα αυτή προκαλεί υπερβολικό πόνο. Πρόσφατα Αυστραλοί ερευνητές μελέτησαν με αρθροσκοπική χειρουργική την περιοχή του ώμου σε 30 ασθενείς που έπασχαν από τυπική ασβεστοποιό περιαρθρίτιδα του ώμου και συνέκριναν τα ευρήματά τους με ασθενείς που έπασχαν από άλλες παθήσεις του ώμου ή από μη ασβεστοποιό περιαρθρίτιδα. Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι στις περιπτώσεις με ασβεστοποιό περιαρθρίτιδα η περιοχή της βλάβης λόγω της υπερέκκρισης φλεγμονωδών κυτταροκινών παρουσίαζε έντονη νεοαγγείωση και έντονη δημιουργία νέων νευρικών απολήξεων που είχαν σχέση με τον πόνο (neoinnervation). Η υπερπαραγωγή νέων αγγείων και νεύρων ήταν 3 έως 8 φορές περισσότερη από κάθε άλλη βλάβη του ώμου που μελετήθηκε.Τα ευρήματα αυτά υπήρχαν αλλά δεν ήταν τόσο έντονα και εκσεσημασμένα σε περιπτώσεις παγωμένου ώμου. Στα συμπεράσματά τους τονίζουν ότι η νέα αυτή παθολογοανατομική εικόνα που διαπιστώσανε ίσως οδηγήσει την έρευνα στη χρησιμοποίηση άλλων φαρμάκων, πιο ειδικών, για την θεραπεία αυτής της εξαιρετικά επώδυνης περιαρθρίτιδας.

Αίτια

Η πλέον απλοϊκή απάντηση που δίδεται από τους γιατρούς στην ερώτηση «τι φταίει» στην Τενοντίτιδα του Τενοντίου Πετάλου, είναι «η κούραση, η καταπόνηση». Στατιστικά είναι αποδεδειγμένο ότι οι αθλητές της άρσης βαρών, ή του ακοντίου έχουν πολλαπλάσια πιθανότητα να πάθουν Χρόνια Τενοντίτιδα ή και ρήξη Τενοντίου Πετάλου του ώμου (βλέπεΣοφία Σακοράφα, Πύρρος Δήμας, κλπ). Όμως, οξεία και χρόνια περιαρθρίτιδα (Τενοντίτιδα) παθαίνουν και άνθρωποι που δεν εργάζονται χειρωνακτικά. Η παθογένεια της νόσου λοιπόν δεν είναι εξακριβωμένη. Ενοχοποιούνται παράγοντες γενετικοί (DNA), ενδοκρινικοί, μεταβολικοί, επίσης παράγοντες που έχουν σχέση με την γήρανση και την εκφύλιση των ιστών, με χρόνια αρθρίτιδα και τέλος με την κληρονομικότητα 

Απεικονιστικές Εξετάσεις

Στον επώδυνο ώμο πέραν της κλινικής εξέτασης συνήθως κάνουμε τις εξής εξετάσεις:

• Ακτινογραφίες ώμου (2),
• Ακτινογραφίες αυχένος (εάν συνυπάρχουν ευρήματα),
• Μαγνητική Τομογραφία ώμου.

Τα συνήθη ευρήματα στις ακτινογραφίες είναι:

• Κανένα εύρημα,
• Αλατα πυροφωσφορικού Ασβεστίου (τόφος).Ο Bosworth βρήκε εναπόθεση αλάτων Ca σαν τυχαίο εύρημα σε ακτινογραφίες που είχαν ληφθεί για διάφορους λόγους σε ποσοστό 2,7%.
• Στένωση υπακρωμιακού χώρου (υποδηλώνει ρήξη Τενοντίου Πετάλου),

Η Μαγνητική Τομογραφία προσφέρει πιο πολλές πληροφορίες. Μπορεί να δείξει:

• Εκφύλιση του Τένοντα
• Μερική ή Ολική ρήξη του Τένοντα
• Υπακρωμιακή διόγκωση του Θυλάκου
• Ογκους μαλακών μορίων
• Βλάβες του Χόνδρου του Βραχιονιου ή της Ωμογλήνης.
• Ρήξη ή αποκόλληση του επιχείλιου χόνδρου.

Θεραπεία

• Οι περιπτώσεις Οξείας Τενοντίτιδας του Τενοντίου Πετάλου χρειάζονται συνήθως θεραπεία με τοπική ένεση κορτιζόνης (Celestone ® ή Kenacort ®). Γίνονται 1-3 ενέσεις με μεσοδιάστημα 7 ημερών μέχρις ιάσεως. Τα παυσίπονα και οι φυσικοθεραπείες επίσης δρουν βοηθητικά.
• Οι περιπτώσεις Χρόνιας Τενοντίτιδας του Τενοντίου πετάλου, αν και πιο ήπιες, είναι και πιο ανθεκτικές στη θεραπεία. Χρησιμοποιούμε αρκετές μεθόδους. Χάπια αντιφλεγμονώδη, τοπικές αλοιφές, φυσικοθεραπείες, ειδικές ασκήσεις απαγωγής, κολύμβηση, Κορτιζόνη τοπιά, κλπ. Όμως παρά αυτές τις θεραπείες αρκετοί ασθενείς συνεχίζουν να ταλαιπωρούνται από πόνο και από δυσκαμψία του ώμου στην απαγωγή και χρειάζονται εγχείρηση.
• Στην επιμένουσα υπακρωμιακή προστριβή, η καλύτερη διαθέσιμη μέθοδος σήμερα είναι ο αρθροσκοπικός υπακρωμιακός καθαρισμός ή αρθροσκοπική ακρωμιοπλαστική..
• Τελευταία χρησιμοποιείται με επιτυχία και η υπακρωμιακή έγχυσηΥαλουρονικού Νατρίου ως λιπαντικό. Το έτος 2015 κυκλοφόρησε στήν Ελληνική αγορά, το ενέσιμο φάρμακο HIALUROM Tendon (R) της εταιρείας LIBYTEC SA γιά θεραπεία της Χρόνιας Τενοντίτιδας του Τενοντίου Πετάλου. Το φάρμακο είναι ενέσιμο διάλυμα σε προγεμισμένη σύριγγα και περιέχει Mannitol 10mg/2ml και Sodium Hyaluronate 40mg/2ml. Είναι ιατροτεχνολογικό προϊόν μή συνταγογραφούμενο πρός το παρόν και χρησιμοποιείται αποκλειστικά από ιατρούς Ορθοπεδικούς, σε περιτενόντια ή ενδοελυτρική έγχυση (σε άλλλους τένοντες). Η δοσολογία του είναι δύο ενέσεις , μία κάθε εβδομάδα.
• Όσο για τις ασβεστοποιήσεις, παλαιά αφαιρούνταν με μικρή χειρουργική επέμβαση. Σήμερα μπορεί να αφαιρεθούν με τη μέθοδο των κρουστικών υπερήχων. Γίνεται ένα είδος «λιθοτριψίας» με κρουστικό υπέρηχο και στη συνέχεια αφαιρούνται με βελόνη, ή με λεπτό ενδοσκόπιο, σε ειδικά κέντρα Ώμου.